Hij zei: ‘De Mensenzoon zal veel moeten lijden en door de oudsten, de hogepriesters en de schriftgeleerden worden verworpen en gedood, maar op de derde dag zal hij uit de dood worden opgewekt.’ (Lucas 9: 22)
De 40-dagenvlog in de Vredeskerk wordt goed beluisterd in Katwijk aan Zee, en ook wel in Katwijk aan de Rijn. Mooi. Het is een goede manier om als gemeenteleden op elkaar betrokken te blijven en het leidt tot verrassende getuigenissen. Natuurlijk missen we dan weer de interactie. Laten we hopen dat dit snel weer mogelijk is in groepen en op zondagen.
In de wandelgangen zie ik wel veel reacties voorbij komen, waaronder één op Facebook die ik hier gebruik als opstap voor deze overdenking. In de vlog werd gezegd dat de dood van Jezus een offer is. Daarop reageerde iemand: "Jezus dood was geen offer, maar hij was slachtoffer van religieuze fanatici". Zo kun je er als historicus tegenaan kijken. Jezus was een Joodse rabbi die net iets te veel kritiek had op leiders van de tempel. Zijn leer leidde tot onrust en religieuze fanatici hebben de Romeinse overheid er heel eenvoudig van kunnen overtuigen dat deze mens moest sterven. De Pax Romana (vrede van Rome) was wel een leven waard en zo werd Jezus uit de weg geruimd. Einde verhaal.
Deze interpretatie doet het goed in onze tijd. Aan religieuze fanatici hebben we een broertje dood. Jezus was slachtoffer van de tegenstanders van het vrije woord.
Maar dit gaat voorbij aan hoe de Bijbel over het sterven van de Heer spreekt. Zijn dood is niet een onvoorziene mislukking, maar de verhoging van de Mensenzoon (Johannes 3). En in de evangeliën staan regelmatig aankondigingen van het lijden. Zoals bijvoorbeeld in Lucas 9 en parallellen. ‘De Mensenzoon moet lijden…’. Jezus heeft er zelf zo over gesproken en zijn leerlingen hebben zijn dood, na de opstanding, van meet af aan zo geïnterpreteerd. Het is dus vanzelfsprekend dat we spreken over het offer van Jezus.
Het is wel tale Kanaäns. Voor ons is een cultuursprong nodig om te begrijpen wat ermee wordt uitgedrukt. ‘Wil God bloed zien, voordat Hij ons kan vergeven?’ Een offer is iets weggeven van waarde, dat gold ook in de tempeltijd. Je gaf een gaaf dier aan God (en de priesters) om zo jouw liefde of spijt uit te drukken. God zag het hart aan. En deze taal is overgenomen om uit te drukken wat er met het offer van Jezus gebeurde. God gaf iets wat waardevol was, Zijn Zoon, zichzelf aan ons. En natuurlijk was daar een historische setting voor nodig. God gaf zichzelf in de geschiedenis. Mensen hebben Hem verraden, menselijke handen hebben Hem gedood, Romeinse leiders hebben Hem geslachtofferd. Maar God had het ook niet kunnen doen. Jezus had ook weg kunnen lopen. Hij had zichzelf ook niet kunnen geven als offer, losprijs, voor velen. Maar de Mensenzoon móest lijden.
Heel duidelijk speelt de taal van het offer mee bij de inzetting van het Heilig Avondmaal. Jezus viert met zijn leerlingen het Pesachfeest. In Egypte werd het lam geslacht en het bloed werd aan de deurposten gestreken. Zo redde Israël zijn eerstgeborenen. Jezus sluit hierop aan om uit te leggen wat er met Hem zou gebeuren. Zijn lichaam zou gebroken worden en zijn bloed zou vergoten worden tot een nieuw verbond. Niet per ongeluk, maar heel bewust. Het lijdt ook geen twijfel dat de Heer zijn naderende dood heeft gezien in het kader van Jesaja 53, de lijdende knecht van de Heer.
Wij gaan in geloof verder. Een historicus eindigt bij weer een tragisch onrecht en een gesloten graf. Einde verhaal. Maar in het geval van Jezus kunnen historici er niet omheen dat het getuigenis van de opstanding krachtig, onstuitbaar door de wereld is verspreid. Dat mensen hun leven gegeven, geofferd, hebben voor dit Woord. En wij hier in Katwijk mogen getuigen dat we door het offer van Jezus toegang hebben tot de Vader. Door zijn offer is Jezus de middelaar van een Nieuw Verbond (Hebr. 8). Laten we in deze 40-dagentijd hierbij stilstaan, opnieuw verwonderd, zoekend naar woorden, God dankend voor zijn onmetelijk geschenk.
Ds. Jaap van der Windt
